Dünya’ya gönderilmeden önce Hz. Muhammed’in Ruh’unun hafızasına bizzat Allah tarafından yüklenen ve 40 yaşlarına gelinceye kadar bilinçaltında bulunan ve yine Allah tarafından hatırlatılma süreci başlatılan Kur’an’a karşı çıkan 6 grup olmuştur.
Amcaları, Müşrikler, İnançsızlar, 4 Yahudi Haham (Abd. b Seba, Abd b Selam, Ka’ab-el Ahbar ve Vehb b Münebbih), Papaz Abdülaziz b Cüreyc) ve olumsuz işler yapan kişiler (Kur’an’da bunlara Hizbüşşeytan’lar denmiştir).
Hz. Muhammed’in amcaları, tefecilikle uğraşıyorlar ve toplum liderleri olarak “Rab” diye isimlendiriliyorlardı. Kur’an, daha ilk ayet olan ‘Alak-1 ayetten başlamak üzere hem tefeciliklerini, hem de Rab’liklerini ellerinden almıştır. Bu nedenle de Kur’an’a, dolayısıyla da O’nu tebliğ etmeye başlayan Hz. Muhammed’e ilk karşı çıkanlar amcaları olmuştur.
Yahudi toplumu, gelecek peygamberin de Hz. İbrahim’in oğlu İshak’ın soyu olarak kendilerinden olacağını beklerken, diğer oğlu İsmail'in soyundan olduğunu bir türlü kabul etmemişlerdir. Çünkü Hz. İbrahim’den itibaren Hz. Muhammed'e kadar olan bütün peygamberler, Hz. İbrahim’in ikinci oğlu İshak'ın soyu olan İsrail'in (Hz. Yakub'un) zürriyetindendiler. Böylece Allah, örnek toplum sorumluluğunu vermiş olduğu ve bu görevi yerine getirmeyerek İslâm dininin Dünyada yayılmasını başaramayan ve kendilerinden oldukları halde bu peygamberlerin çoğunu öldürmüş olan İsrailoğulları'ndan bu görevi alıp, ikinci oğlu İsmail soyuna vermiş olmaktadır. Bu konudaki bilgi Casiye-18, Al-i İmran-110 ve Hac-78 nci ayetlerde açıklanmıştır.
Hac-78. Ey iman edenler! Ayrıca tek Allah’a iman etme ve muhkem hüküm olan buyruklarına uyma uğrunda, diğer insanlara da uyarıda bulunmak ve örnek olmak üzere gereken çaba ve mücadele etmeyi /cihad göstermeyi de mutlaka ihmal etmeyin. Çünkü Allah, sizi bunu yapmanız için seçmiş bulunmaktadır. Sizin bu sorumluluğun altından kalkacağınıza güveniyor ve tek dini olan İslâm'a sahiplenmenizi bekliyor. Zaten size dini kurallarla ilgili hiçbir zorluk oluşturulmamıştır.
Hz. Muhammed ve Kur’an’a karşı çıkan bu 6 grup, hem Kur’an’a karışamadıkları ve en ufak bir değişiklik yapamadıklarından, hem de Hz. Muhammed’i öldüremedikleri için, farklı stratejilere başvurmaya başladılar. Yaptıkları savaşlarda yenildikleri için de intikam peşindeydiler. Bu mücadeleye Kehf-56'ncı ayette değinilmiştir.
Kehf-56. Biz, ayetlerimizle insanları yalnızca gerçekleri müjdelesinler ve uyarsınlar diye elçiler gönderiyoruz. İnsanların yoldan sapmış olanları ise Kur'an ile bildirdiğimiz gerçekleri batıl /hurafe ve uydurma rivayetlerle ortadan kaldırmak için mücadele ediyorlar. Hatta ayetlerimizi ve uyarılarımızı alaya da alıyorlar.
Halbuki, ayetlerle Kur’an’ın ilk muhatapları olan çekirdek kadro, doğrudan veya dolaylı ifadelerle uyarılmışlardır.
Al-i İmran-103’te…. Birlik halinde Allah'ın ipine /tek ilâhlı İslâm dinine ve son kılavuz ders kitabı /davet kitabı olan Kur’an’a, dolayısıyla Allah’ın tek dini demek olan muhkem /değişmez ana kurallara sımsıkı sarılın ve bu konuda anlaşmazlıklara saplanıp gruplara bölünmeyin.
Taha-2. Ya Muhammed! Biz Kur'an'ı, Sana sıkıntı çekesin, huzursuz olasın, ya da sıkıntı veresin diye de göndermedik (2. Ma enzelna ‘aleykel kur'ane li teşka.).
Nahl-89………Çünkü biz Sana bu Kuran'ı, her şeyi açıklayıp /tıbyan, doğru olan yolu göstersin /hüden, bir rahmet olsun ve okuyunca anlayıp, düşünüp yararlansınlar diye Allah’a içtenlikle inanmışlara /Müslümanlara hayatlarını kolaylaştırıp onları mutlu etsin /Büşra diye indirdik.
En’am-115. Rabbinin kelimeleri /buyrukları /din denilen kuralları sadakat ve adalet yönünden şaşmayacak bir şekilde Kur’an ile tamamlanmıştır. Şunu da iyice bil ki, Allah'ın vaad ettiklerinden başka söze ve rivayete ihtiyaç yoktur. Çünkü Allah, her şeyi işiten /Semi' ve her şeyi bilen olarak tek söz verendir /Aliym.
Bu açık uyarılara rağmen Hz. Muhammed’den sonra 3 önemli olumsuzluk gerçekleşip zamanla şiddetlenmeye başlamıştır. Ve bu 3 olumsuzluğu da bu 6 grup gerçekleştirmiştir.
Gerek ilk Kur’an tercümeleri ve gerekse ilk Tefsirler, ilk olmaları nedeniyle daha sonraları ve günümüze kadar “Mutlak Doğru” ve dokunulmaz olarak kabul edildiklerinden, günümüze kadar halen aynı tercüme yanlışlıkları şeklinde devam etmektedirler. Tarihte isimleri halen devam etmekte olan veya olmayan birçok araştırıcı tarafından bu yanlışlıklar fark edilmiştir. Ancak düzeltilme girişimleri yaygınlaşmadığı için olsa gerek etkin olmamışlardır diye düşünüyorum.
Bazı örneklere baktığımızda, bireysel girişimde bulunanlar da ya susturulmuşlar veya öldürülmüşlerdir.
Ayetlerle Uyarılar ve açıklamalar yapıldığı halde, ilk çekirdek toplum ve sonraki toplumlar tarafından bu girişimleri ciddiye alıp kabul etmişlerdir.
Allah ve İlâhî görevliler (Cebrail gibi) tarafından Hz. Muhammed’e vahiy yolu ile indirilişi sırasında Şeytanların müdahalesinden korunduğu gibi, Hz. Muhammed tarafından yazılışı ve 70 kadar hafıza ezberletilmesi ile Kur’an korunmuştur.
Bu nedenlerle de tek bir harfine ve kelimesine dokunamayan ve herhangi bir değişiklik yapamayan bu 6 grubun ilk hedefi, Kur’an’ın anlamadan okunmasını ve insanlardan bu yolla uzak tutulmasını, böylece gerçeklerin öğrenilmemesini sağlamak, bazı çok anlamlı kelimelerin zorlayıcı ve sıkıntı verici anlamlarını ilk tercüme ve tefsirlere koydurarak insanları Kur’an’dan ve dinden soğutmaktır. Kur’an’da din diye bildirilen muhkem /değişmez ana kuralların ahlâk ve manevi yönü değil de, şekilsel uygulamaları önemliymiş gibi algılansın diye çaba göstermişlerdir.
İkinci hedef olarak da kadına yönelik ayetlerde bulunan çok anlamlı kelimelerin, Kur’an’ın genel ruhuna uygun olanlarını değil de kaosa yol açacak anlamlarını kabul ettirmek olmuştur. Çünkü erkeği bozmak, bir aileyi bozar, bir kadını bozmak ise bir toplumu bozmak demektir. Ayrıca kadının Sosyal yaşamı daha fazla kişiye yöneliktir, daha çok kişiyi etkiler. Ve kadın hem mistik ve dinsel olaylara daha duyarlıdır, hem de daha ilgilidir. Yine onu ön yargıya sokmak daha kolaydır. Girdiği bir ön yargıdan vazgeçmesi de hem çok zor hem de bütün ailesini düşünerek çok korkar.
Lise yıllarımdan başlayan Kur’an’ı anlayarak ve düşünerek okuyup inceleme sürecimde, Ana dilim olarak Arapça, yine ana dilim olan Türkçe birkaç meal ve İngilizce tercümelerinde bazı ayetlerde mantığıma yatmayan, içime sıkıntı veren ve “bunda bir yanlışlık olabilir mi acaba?” dedirten ifadeler, beni rahatsız ediyordu. Yukarıda açıkladığım 6 gruba ilişkin bilgi ile karşılaşınca, bazı tercümelerin mutlak doğru olmayabileceğini düşünmeye başladım. Birlikte de yanlış tercüme diye düşündüğüm ayetler üzerinde daha çok yoğunlaşıp, yine Kur’an temelli araştırmalarıma da başladım. Yaklaşık 55 yıl içerisinde, Kur’an’da tercüme oyunları dışında, ikinci yöntem de, ayetlerde bulunan ve insanlara fayda sağlayacak bilgileri saklamak, mümkün olduğu kadar açıklamayıp geçiştirmek ve tercümeler ile tefsirlerin çoğunda olduğu gibi, anlaşılmaz cümleler halinde karambola getirmek olmuştur.
Ben de ayetler ışığında bu iki konuyu farklı iki bölüm halinde açıklamaya çalışacağım.
KADININ ALEYHİNDEKİ BAŞLICA TERCÜME HATALARI
Tevrat-Tekvin /Yaratılış-Bap-2: Ve Rab Allah, adamdan aldığı kaburga kemiğinden bir kadın yaptı ve onu adama getirdi.
Bu bilgi temelinde 3000 yıldır hem kadın kendini, hem de erkek kadını hep 2'nci sınıf varlık olarak görmüş ve bu ön yargıda olmuştur. Bu ise Kur’an’ın Ruhuna ters bir kabuldür.
Al-i İmran-59. İnne mesele ‘ıysa ‘ındellahi ke meseli adem* halekahu min türabin sümme kale lehu kün fe yekun.
Bu ayete ilişkin, “Son Davet Kur’an” tercümem de dahil 22 Kur’an tercümesinde şu farklı ifadeler kullanılmıştır:
22 Türkçe Kur’an’ın
9'unda Allah katında İsa’nın yaratılışı, Adem’in yaratılışı gibidir
3'ünde İsa’nın durumu (yaratılışı ve nitelik itibariyle), Adem’in durumu gibidir
2'sinde Allah katında İsa’nın örneği, Adem’in örneği gibidir
1'inde İsa’nın doğum örneği, Adem’in doğum örneği gibidir
1'inde İsa’nın babasız dünyaya geliş hali, Adem’in hali gibidir
Tercüme örneklerine baktığımızda, bu ifadelerin açıklamaya ihtiyacı olduğunu görüyoruz. Bu ayet ile ilgili tefsirlerde de net bir bilgi verilmemiş ve yorum okuyucuya bırakılmıştır.
Ayete göre Âdem de, İsa da babasız Dünyaya gelmişlerdir. Ancak Hz. İsa için annenin Meryem olduğunu bilmemize rağmen, Âdem için anne olup olmadığı bilgisi Kur'an'da bulunmamaktadır. Acaba Adem'in de annesi var ve önce o mu yaratılmış?
A) Bir görüşe göre: Adem de Hz. İsa gibi mucize denilecek çok çok nadir rastlanan Gerçek Hermafrodit olan bir anneden ve yine Gerçek bir Hermafrodit, fakat erkek cinsiyeti ön planda olarak mı Hz. İsa doğmuştur? Ve eşi de aynı anneden ve o da gerçek bir Hermafrodit mi doğmuştur? Çünkü bu özelliklilerde cinsi münasebet söz konusu değildir.
B) Benim mantığıma yatan görüşüm şudur: Allah “OL” diyerek ilk önce birden fazla kadın yaratmış ve bunlardan da önce birden fazla erkek Ademler, akabinde de yine birden fazla kızlar ve erkekler yaratmış ve farklı annelerden doğmuş olan bunların da evlenmeleri sonucu toplum oluşmaya başlamıştır.
Al-i İmran-59'ncu ayet ışığında düşünülmüş olan her iki görüşe göre ilk yaratılan Âdem, yani erkek değil, annesi veya anneleri, yani kadın olmuştur. Tabi gerçeği ise ancak Allah bilir.
A’raf-19. Ve ya ademüskün ente ve zevcükel cennete fe küla min haysü şi'tüma ve la takreba hazihişşecerate fe tekuna minezzalimiyn.
Diğer Meallerde ve Son Davet Kur’an’da Aynı tercüme: A’raf-19. Sonra Allah, yaratıp şeklini ve canlılığını vermiş olduğu Âdem’e dönerek "Ya Âdem! Sen ve eşin /kadın ve erkek şu bahçede /Cennette dilediğiniz gibi yaşayın ve istediğiniz her şeyden yiyin. Yalnız şu ağaca /şecere yaklaşmayın ve meyvesinden yemeyin, yoksa buyruğumu reddetmiş ve kendinize kötülük etmekle zalimlerden olmuş olursunuz!" diyerek ikaz etmişti.
Ayetten öğreniyoruz ki, ağaçtaki meyve yasağını çiğnememesi için uyarılan Adem’dir ve yasağı çiğneyen de yine Adem’dir. Kadın olarak eşi, asırlardır haksız suçlanmıştır. Hatta kadın yılan şeklinde resmedilmiştir.
A’raf-19'ncu ayetteki bu gerçek, vurgulanarak insanlara anlatılmadığı gibi A’raf-23'ncü ayette bu bilgi ile çelişen yanlış tercümeler ve tefsirler yapılmıştır.
Bütün Tercümelerde A’raf-23' ncü ayet aynı ve şöyle yanlış tercüme edilmiştir
A’raf-23. Kala rabbena zalemna enfüsena ve in lem tağfir lena ve terhamna lenekunenne minel hasiriyn.
Diğer meallerde A’raf-23. Onlar /Her ikisi de /Adem ve Eşi Dediler ki: “Rabbimiz! Biz kendimize zulüm ettik. Eğer bizi bağışlamaz ve bize acımazsan mutlaka ziyan edenlerden oluruz.”
Halbuki ayette geçen “Kala” ifadesi, tek kişinin konuşmasını işaret etmektedir. Buna göre de konuşan Adem’dir, eşi de değil, ikisi de değil. Dolayısıyla asırlardır yapılmış olan bu yanlış tercüme ile haksız yere kadın suçlanmış oluyor.
Son Davet Kur’an’da A’raf-23. Âdem, "Rabbimiz, biz buyruklarını tutmayarak yanlış yaptık /nefsimize zülum ettik. Bizi affetmez ve rahmet etmezsen perişan olmuşlardan /kaybetmişlerden oluruz" diyerek af edilmeleri için dua etmeye başlamıştı.
Görüldüğü gibi tövbe eden ve af dileyen de Adem’dir, çünkü Şeytan’a o uyuyor, eşi de sonra ona uyuyor.
Bu görüşüme uygun SAĞLAMA AYETLERİ olarak belirlediğim 2 ayete bakalım
Taha-115. Ve lekad ‘ahıdna ila ademe min kablü fe nesiye ve lem necid lehu azma.
Taha-115. Gerçek şu ki Biz Adem'i ilk yarattığımızda, şeytanın kendisine düşman olduğunu bildirip tembih etmiş ve uyarılarımıza uyacağına dair de söz /ahid almıştık. Ama Âdem, Allah'a vermiş olduğu bu sözünü sonra unuttu ve şeytanın kandırmasına karşı koyma dirayetini gösteremeyip ona uydu.
Bakara-37. Bu hatası üzerine Âdem, Rabbinin kendisine öğrettiği kelimelerle O'na yakardı ve tevbe edip onları af etmesini istedi. Allah da tövbesini kısmen kabul etti. Çünkü Allah, tövbelere karşılık verendir ve sevgisi ile merhameti oldukça bol /Rahim olandır.
Bakara-222. Ve yes'eluneke ‘anil mehıydı* kul hüve ezen fa'tezilün nisae fil mehıydı ve la takrabuhünne hatta yathurne* fe iza tetahherne fe'tuhünne min haysü emerakümallahü* innallahe yühıbbüt tevvabiyne ve yühıbbül mütetahhiriyn.
22 Türkçe Kur’an’ın
9'unda Hastalık-Rahatsızlık
6’inde eziyet halidir, Ezadır
1’inde sancı
1’inde Zayıflık
1’inde incinme
2’sinde Kirlilik hali
1’inde Tiksinti verici hal
1’inde Nefret edilen bir pislik
Tercümelerde bu uygunsuz kelimelerin kullanılması yetmezmiş gibi, ay halindeki kadına Kur’an muhkem bir kural olarak sadece cinsi münasebette bulunulmasını yasaklamışken, asırlardır Namaz kılma, Kur’an okuma, Oruç tutma ve Camiye gitme, hatta Cami içinden geçme de yasaklanmış ve ek haramlaştırmalar yapılmıştır. Ayrıca meallerin çoğunda “onlardan uzak durun, onlara yaklaşmayın” şeklinde açık olmayan elastik bir anlam verilmiştir. Böylesi yanlış tercüme ve anlamlandırmaların da içleri fesat olanlar aracılığı ile toplumlarda kaosa yol açacak farklı uygulamaların oluşmasına neden olmuştur.
Son Davet Kur’an’da Bakara-222. Ey Peygamber! Sana kadınların aybaşı halini soruyorlar. De ki: "O, kadınlara özgü ve onlara sıkıntı /eziyet verici bir hastalık halidir. Aybaşı halinde iken onlarla cinsel ilişkiye girmeyin ve kurtuldukları zaman, Allah'ın size uygun olarak yaratmış olduğu üzere onlarla ilişkide bulunun. Allah tevbe edenleri ve temiz kalpli, ahlâklı olanları sever".
Bakara-228………ve lehünne mislüllezi ‘aleyhinne bil ma’rufi ve lir ricali ‘aleyhinne deracetün* vallahü aziyzün hakiym.
8'inde Erkeğin, kadının üzerinde hakkı fazla
7'sinde Erkeğin üstünlüğü var
5'inde Erkeğin görev ve sorumluluğu fazla
2' sinde Erkek, son kararda öncelikli
Görüldüğü gibi 15 mealde erkek kadından üstün tutulmuş ve ilk cümledeki eşitlik vurgusu bozularak yanlış tercüme yapılmıştır.
Son Davet Kur’an’da Bakara-228……Erkeklerin kadınlar üzerinde hakları, kadınların da erkekler üzerinde hakları vardır ve bu hakları adalet ölçüsünde eşittir ve bulundukları yerin bilinen örfüne uygun biçimdedir. Yine de bilinsin ki erkeklerin, bir evi geçindiren kişiler olmaları sebebiyle tekrar evlenme ile ilgili son kararı vermede öncelikleri vardır. Şunu da iyice bilin ki, Allah, her şeyden üstün ve her şeye hakim olandır.
Benim bu tercümemde, ayette vurgulanan “muhkem /değişmez farz ana kural, kadın ve erkek, haklar bakımından eşittirler” kuralına uyulmuştur.
Bakara-282………….vesteşhidu şehiydeyni min ricaliküm* fe il lem yekuna recüleyni fe recülün ve mraetani mimmen terdavne mineş şühedai en tedılle ıhdahüma fe tüzekkira ıhdahümel uhra*
Bir görüşe göre; Burada bulunan “Mraetani” kelimesi, Bakara-229’da “Marretani-iki defa”, “Fatır-12'nci ayette “Bahrani - iki deniz”, Rahman-50’de olduğu “ gibi “’aynani – iki pınar ve Taha-63’teki “sahirani – iki sihirbaz” ve Hucurat-9’da “Taifetani - iki grup” kullanımında olduğu gibi, yani “iki kadın” anlamındadır. Kur’an’ın tebliğ edildiği ilk toplum yapısında, ticaretle uğraşan kadın sayısının az olması yanında, maddi güç genellikle erkekte olup, aile reisi de erkekti. Ayrıca kadın, erkeğe muhtaç konumda olup zaten değeri de yoktu. Dolayısıyla da aile yapısı içinde kadın, erkeğinin bir şekilde baskısının /etkisinin altında kalabilecek durumdaydı.
Bütün tercümeler ve tefsirler, bu görüşte ve 2 kadın ifadesini kullanmışlar. Bu anlamlandırmaya dayanarak “2 kadın ancak bir erkek eder” yaklaşımı ile asırlardır kadın farklı görülmüş ve küçümsenmiştir.
Uzun yıllar içinde olan Kur’an araştırmacılığım sonucu varmış olduğum görüşüme göre; Ayette Arapça olarak "Mraetani" ifadesi, 2 kadın değil, bir kadın anlamında da kullanılmıştır. Örneğin Maide-23’te “Kale reculani – Bir erkek dedi” ve Maide-75 nci ayette “kâna ye'külani ta’am–O da insan olarak yemek yerdi” şeklinde ‘bir’ anlamında da kullanılmıştır. “İki deniz” ifadesi için Fatır-12’de “Bahrani”, Rahman-19’da ise “Bahreyn” kelimesi de kullanılmıştır. İki sayı için Mümin-28'nci ayette, “Kale reculin-İki erkek”, Nahl-76'ncı ayette “reculeyni – iki erkek”, Kasas-23 ve Ahzab-31’de “Mreeteyni – İki kadın”, Nisa-11. ayette 2 kadın için “ünseneyni”, Nisa-23'ncü ayette “iki kızkardeş için “uhteyni” şeklinde kullanım söz konusudur ve Bakara-282'deki kadın şahit olarak iki kadın için “Mraeteyni” denmesi gerekirdi. Demek ki aynı kelime hem “bir”, hem de “iki” anlamlarında ve yerine göre kullanılabilmektedir. Bir nevi son karar bizlere bırakılmış ve dinamik davranabileceğimize dikkat çekilmiştir.
Kaldı ki bir erkek şahidin yanına iki kadın şahit konması, kadın devrimi yapmış olan Kur’an’ın ruhuna da aykırıdır diye düşünüyorum.
Maide-106'ncı ayette belirtildiği gibi Vasiyet işleminde, Talak-2'de ise boşanmada cinsiyet ayırımı yapılmadan 2 şahit bulundurulması önerilmektedir. Ki bu 2 olay da ticarî işlem kadar önemli, hatta Vasiyet işi daha fazla servetli olabilir.
Bu görüşüm paralelinde Bakara-282'nci ayetin tercümesini, “SON DAVET KUR’AN Tercümesi” kitabımda şu şekilde yaptım.
Son Davet Kur’an’da Bakara-282. Ey iman edenler! Belirli bir süre için herhangi bir şeyi (para, eşya, alet) birbirinize borç verdiğiniz zaman onu mutlaka yazarak verin. Yazma işini hem borcu veren, hem de borcu alan tam tamına yazsın. Allah'ın kendisine öğrettiği gibi doğruluktan şaşmadan yazsın. Özellikle de borçlanan kişinin bunaması veya aklının ermez hale gelmesi tehlikesine karşı veya okuma yazması yoksa ondan sorumlu olan kişi tam tamına yazsın. Böylesi bir borç veya ticari bir işte erkeklerinizden iki kişi de hazır bulunup şahitlik etsin. Eğer iki erkek şahit bulamazsanız, bir erkek ve bir kadın çağırıp şahit yapın ki şahitlerden birine, ifadesinde değişiklik yaptırmak için baskı yapılıp doğruyu saptırması istenirse, diğeri ona destek olsun.
Sonraki yazımda konuya inşallah devam edeceğim.
NOT- NÖVAK Vakfımızın kitaplarının gelirleri ile Eskişehir Tıp Öğrencilerine burs veriyoruz. Özel günlerinizde bu kitaplardan alır veya hediye ederseniz bize destek olur ve öğrenci sayımız artar: "DİN VE BEYİN", "SON DAVET KUR'AN Tercümesi", "KUR’AN KADINI KORUYOR", "OKU! Konularına göre Kur'an ayetleri", "KUR'AN'IN KULU KÖLESİ MEVLȂNA", “TEVRAT VE İNCİL’DE ÖNCEKİ İSLAM”, “KUR’AN VE SON İSLAM”, “ALLAH İLE ANLAŞMAMIZ VAR” ve “ALLAH’TAN ALACAKLI OL”
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Galatasaray | 33 | 29 | 1 | 3 | 77 | 21 | 90 | +56 |
2 | Fenerbahçe | 33 | 27 | 1 | 5 | 87 | 30 | 86 | +57 |
3 | Trabzonspor | 33 | 17 | 12 | 4 | 56 | 43 | 55 | +13 |
4 | Beşiktaş | 33 | 15 | 12 | 6 | 44 | 38 | 51 | +6 |
5 | Başakşehir FK | 33 | 14 | 12 | 7 | 44 | 38 | 49 | +6 |
6 | Çaykur Rizespor | 33 | 14 | 13 | 6 | 43 | 49 | 48 | -6 |
7 | Kasımpaşa | 33 | 13 | 13 | 7 | 55 | 59 | 46 | -4 |
8 | Antalyaspor | 33 | 11 | 10 | 12 | 38 | 38 | 45 | 0 |
9 | Alanyaspor | 33 | 11 | 10 | 12 | 43 | 46 | 45 | -3 |
10 | Sivasspor | 33 | 11 | 10 | 12 | 40 | 45 | 45 | -5 |
11 | Adana Demirspor | 33 | 9 | 10 | 14 | 49 | 44 | 41 | +5 |
12 | Samsunspor | 33 | 10 | 14 | 9 | 37 | 43 | 39 | -6 |
13 | MKE Ankaragücü | 33 | 8 | 12 | 13 | 40 | 43 | 37 | -3 |
14 | Kayserispor | 33 | 10 | 13 | 10 | 37 | 47 | 37 | -10 |
15 | Konyaspor | 33 | 8 | 13 | 12 | 34 | 47 | 36 | -13 |
16 | Gaziantep FK | 33 | 9 | 17 | 7 | 37 | 50 | 34 | -13 |
17 | Fatih Karagümrük | 33 | 8 | 16 | 9 | 37 | 42 | 33 | -5 |
18 | Hatayspor | 33 | 7 | 14 | 12 | 37 | 46 | 33 | -9 |
19 | Pendikspor | 33 | 7 | 17 | 9 | 37 | 68 | 30 | -31 |
20 | İstanbulspor | 33 | 4 | 22 | 7 | 26 | 61 | 16 | -35 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Eyüpspor | 31 | 22 | 6 | 3 | 70 | 27 | 69 | +43 |
2 | Göztepe | 31 | 19 | 6 | 6 | 54 | 19 | 63 | +35 |
3 | Çorum FK | 31 | 16 | 8 | 7 | 52 | 31 | 55 | +21 |
4 | Sakaryaspor | 31 | 15 | 7 | 9 | 45 | 31 | 54 | +14 |
5 | Bodrumspor | 31 | 14 | 7 | 10 | 39 | 21 | 52 | +18 |
6 | Kocaelispor | 31 | 15 | 9 | 7 | 45 | 35 | 52 | +10 |
7 | Bandırmaspor | 31 | 12 | 8 | 11 | 46 | 27 | 47 | +19 |
8 | Gençlerbirliği | 31 | 12 | 8 | 11 | 37 | 30 | 47 | +7 |
9 | Boluspor | 31 | 13 | 10 | 8 | 28 | 32 | 47 | -4 |
10 | Erzurumspor FK | 31 | 11 | 9 | 11 | 28 | 27 | 41 | +1 |
11 | Ümraniyespor | 31 | 10 | 14 | 7 | 34 | 42 | 37 | -8 |
12 | Manisa FK | 31 | 8 | 11 | 12 | 38 | 37 | 36 | +1 |
13 | Keçiörengücü | 31 | 9 | 13 | 9 | 28 | 38 | 36 | -10 |
14 | Şanlıurfaspor | 31 | 8 | 13 | 10 | 28 | 33 | 34 | -5 |
15 | Tuzlaspor | 31 | 8 | 14 | 9 | 32 | 46 | 33 | -14 |
16 | Adanaspor | 31 | 9 | 17 | 5 | 24 | 44 | 32 | -20 |
17 | Altay | 31 | 5 | 23 | 3 | 14 | 70 | 15 | -56 |
18 | Giresunspor | 31 | 2 | 25 | 4 | 13 | 65 | 7 | -52 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Esenler Erokspor | 34 | 24 | 5 | 5 | 76 | 29 | 77 | +47 |
2 | Van Spor FK | 34 | 23 | 5 | 6 | 57 | 33 | 75 | +24 |
3 | Bucaspor 1928 | 34 | 20 | 5 | 9 | 51 | 24 | 69 | +27 |
4 | 1461 Trabzon FK | 34 | 19 | 6 | 9 | 64 | 35 | 66 | +29 |
5 | Yeni Mersin İdman Yurdu | 34 | 16 | 8 | 10 | 47 | 29 | 58 | +18 |
6 | Ankaraspor | 34 | 15 | 8 | 11 | 42 | 32 | 56 | +10 |
7 | Karacabey Belediye Spor | 34 | 13 | 10 | 11 | 40 | 32 | 50 | +8 |
8 | Ankara Demirspor | 34 | 14 | 15 | 5 | 37 | 38 | 47 | -1 |
9 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | 34 | 13 | 14 | 7 | 42 | 36 | 46 | +6 |
10 | Kırklarelispor | 35 | 11 | 13 | 11 | 32 | 38 | 44 | -6 |
11 | Diyarbekir Spor | 34 | 11 | 14 | 9 | 36 | 37 | 42 | -1 |
12 | Altınordu | 34 | 10 | 13 | 11 | 40 | 34 | 41 | +6 |
13 | Hes İlaç Afyonspor | 34 | 10 | 13 | 11 | 24 | 34 | 41 | -10 |
14 | Serik Belediyespor | 34 | 10 | 14 | 10 | 29 | 37 | 40 | -8 |
15 | Nazilli Belediyespor | 35 | 11 | 16 | 8 | 38 | 57 | 38 | -19 |
16 | Zonguldak Kömürspor | 34 | 9 | 17 | 8 | 35 | 54 | 32 | -19 |
17 | Kırşehir Futbol SK | 34 | 5 | 21 | 8 | 32 | 68 | 23 | -36 |
18 | Bursaspor | 34 | 5 | 21 | 8 | 24 | 62 | 20 | -38 |
19 | Adıyaman FK | 34 | 3 | 24 | 7 | 24 | 61 | 16 | -37 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Kepezspor FAŞ | 27 | 21 | 2 | 4 | 63 | 16 | 67 | +47 |
2 | Aliağa Futbol A.Ş. | 27 | 18 | 0 | 9 | 54 | 15 | 63 | +39 |
3 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 27 | 14 | 6 | 7 | 39 | 25 | 49 | +14 |
4 | İnegöl Kafkas GK | 27 | 13 | 6 | 8 | 35 | 26 | 47 | +9 |
5 | 52 Orduspor FK | 27 | 13 | 7 | 7 | 39 | 28 | 46 | +11 |
6 | Edirnespor | 27 | 13 | 9 | 5 | 45 | 27 | 44 | +18 |
7 | K.Çekmece Sinopspor | 28 | 10 | 10 | 8 | 41 | 31 | 38 | +10 |
8 | Mardin 1969 Spor | 27 | 11 | 11 | 5 | 36 | 32 | 38 | +4 |
9 | Artvin Hopaspor | 27 | 9 | 11 | 7 | 33 | 28 | 34 | +5 |
10 | Karabük İdmanyurdu Spor | 27 | 10 | 13 | 4 | 26 | 43 | 34 | -17 |
11 | Talasgücü Belediyespor | 27 | 9 | 14 | 4 | 30 | 42 | 31 | -12 |
12 | Kırıkkalegücü FK | 27 | 8 | 14 | 5 | 28 | 36 | 29 | -8 |
13 | Gümüşhanespor | 27 | 4 | 13 | 10 | 23 | 45 | 22 | -22 |
14 | Malatya Arguvanspor | 27 | 3 | 20 | 4 | 18 | 53 | 13 | -35 |
15 | Tarsus İdman Yurdu | 27 | 2 | 22 | 3 | 19 | 82 | 9 | -63 |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
26/04/2024 | Adana Demirspor | vs | Galatasaray |
27/04/2024 | Kasımpaşa | vs | Samsunspor |
27/04/2024 | Sivasspor | vs | Konyaspor |
27/04/2024 | Fenerbahçe | vs | Beşiktaş |
27/04/2024 | Hatayspor | vs | Başakşehir FK |
28/04/2024 | Alanyaspor | vs | İstanbulspor |
28/04/2024 | Pendikspor | vs | Kayserispor |
28/04/2024 | Çaykur Rizespor | vs | MKE Ankaragücü |
28/04/2024 | Trabzonspor | vs | Gaziantep FK |
29/04/2024 | Fatih Karagümrük | vs | Antalyaspor |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
28/04/2024 | Adanaspor | vs | Manisa FK |
28/04/2024 | Boluspor | vs | Altay |
28/04/2024 | Erzurumspor FK | vs | Çorum FK |
28/04/2024 | Giresunspor | vs | Sakaryaspor |
28/04/2024 | Göztepe | vs | Gençlerbirliği |
28/04/2024 | Keçiörengücü | vs | Ümraniyespor |
28/04/2024 | Kocaelispor | vs | Bandırmaspor |
28/04/2024 | Şanlıurfaspor | vs | Eyüpspor |
28/04/2024 | Tuzlaspor | vs | Bodrum FK |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
28/04/2024 | Ankaraspor | vs | Nazilli Belediyespor |
28/04/2024 | Esenler Erokspor | vs | Adıyaman FK |
28/04/2024 | Hes İlaç Afyonspor | vs | Bucaspor 1928 |
28/04/2024 | Karacabey Belediye Spor | vs | Altınordu |
28/04/2024 | Van Spor FK | vs | Ankara Demirspor |
28/04/2024 | Yeni Mersin İdman Yurdu | vs | Beyoğlu Yeniçarşıspor |
28/04/2024 | Zonguldak Kömürspor | vs | Kırşehir Futbol SK |
28/04/2024 | 1461 Trabzon FK | vs | Serik Belediyespor |
30/04/2024 | Diyarbekir Spor | vs | Bursaspor |
28/04/2024 | Van Spor FK - Ankara Demirspor | Ankara Demirspor ligde deplasmandaki son 7 maçında hiç kazanamadı | Van Spor FK yenilmez |
30/04/2024 | Diyarbekir Spor - Bursaspor | Bursaspor ligdeki son 5 maçını kaybetti | Diyarbekir Spor kazanır |
30/04/2024 | Diyarbekir Spor - Bursaspor | Diyarbekir Spor ligdeki son 9 maçında hiç kazanamadı | Bursaspor yenilmez |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
27/04/2024 | Aliağa Futbol A.Ş. | vs | Kırıkkalegücü FK |
27/04/2024 | Artvin Hopaspor | vs | 52 Orduspor FK |
27/04/2024 | Ayvalıkgücü Belediyespor | vs | Edirnespor |
27/04/2024 | Gümüşhanespor | vs | Kepezspor FAŞ |
27/04/2024 | Malatya Arguvanspor | vs | Talasgücü Belediyespor |
27/04/2024 | Mardin 1969 Spor | vs | İnegöl Kafkas GK |
27/04/2024 | Tarsus İdman Yurdu | vs | Karabük İdmanyurdu Spor |